Władysław Żeleński – polski kompozytor, pianista, dyrygent i pedagog, urodził się 6 lipca 1837 roku w Grodkowicach koło Krakowa. Wywodził się z rodziny ziemiańskiej herbu Ciołek, której nieobce było umiłowanie muzyki. Ojciec – Marcjan, który zginął podczas rzezi galicyjskiej (23.02.1846 r.) – przejawiał wybitny talent pianistyczny i muzykował amatorsko. Starszy brat – Stanisław również grał na fortepianie, a także na wiolonczeli. Po śmierci ojca matka  –  Kamila Russocka,  wraz z pięciorgiem dzieci, przeniosła się do Krakowa, gdzie Władysław rozpoczął naukę gry na fortepianie u Kazimierza Wojciechowskiego, a następnie – Jana Germasza. W tym czasie, w latach 1850-1857 Władysław uczęszczał do krakowskiego Gimnazjum św. Anny (Kolegium Nowodworskiego). Podczas licznych eskapad do Wiednia poszerzał swoje muzyczne horyzonty, chłonąc muzykę Franza Liszta, Giacomo Meyerbeera i Wolfganga Amadeusza Mozarta. W dziedzinie kompozycji kształcił się pod kierunkiem Franciszka Mireckiego. W 1857 roku rozpoczął studia filozoficzne na Uniwersytecie Jagiellońskim, które pogłębiał w Pradze na Uniwersytecie Karola, gdzie w 1862 roku uzyskał tytuł doktora. W Pradze kontynuował również studia muzyczne w zakresie gry na: fortepianie pod kierunkiem Alexandra Dreyschocka  i organach u Josefa Krejčiego. Pod koniec 1866 roku rozpoczął studia kompozytorskie w Konserwatorium Paryskim u Napoléona-Henriego Rebera, a później prywatnie studiował kompozycję u Bertolda Damckiego. W latach 60. wiele podróżował m.in. do Lipska, Drezna, Wiednia. Poznał Karola Lipińskiego i zgłębiał tajniki dzieł Richarda Wagnera. Twórczość mistrza z Bayreuth stała się dla niego wzorcem stylu operowego. W 1870 roku Żeleński powrócił do kraju, najpierw do Krakowa, później przeprowadził się do Warszawy, gdzie po śmierci Stanisława Moniuszki objął klasę harmonii i kontrapunktu w Konserwatorium Warszawskim. W 1878 roku został dyrektorem artystycznym Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego. W 1881 roku na stałe powrócił do Krakowa, gdzie z jego inicjatywy powołano Konserwatorium Krakowskie (obecną Akademię Muzyczną im. Krzysztofa Pendereckiego). Żeleński pełnił do śmierci funkcję dyrektora tego konserwatorium, tam też prowadził klasę organów i wykładał przedmioty teoretyczne. Zmarł 23 stycznia 1921 roku w Krakowie, gdzie został pochowany na Cmentarzu Rakowickim. 
    Zadziwiał mnogością talentów, był: kompozytorem, koncertującym pianistą, organizatorem życia muzycznego, dyrygentem, pedagogiem i recenzentem muzycznym. Jego muzyka rozbrzmiewała w salach koncertowych: Krakowa, Warszawy, Wiednia, Pragi, Paryża i Petersburga, zdobywając rzesze wiernych słuchaczy. Spuścizna, którą pozostawił, choć wciąż jeszcze nieodkryta, nie pozostawia wątpliwości, że był jednym z najważniejszych i najbardziej wszechstronnych reprezentantów muzyki młodopolskiej. Skomponował m.in. opery (Konrad Wallenrod, Goplana, Janek, Stara baśń), kantaty okolicznościowe (8), kompozycje chóralne (ok. 20), uwertury (W Tatrach, Echa leśne), symfonie (2). 

Ciekawostki:
To z inicjatywy Władysława Żeleńskiego powołano Konserwatorium Krakowskie, obecnie Akademię Muzyczną im.  K. Pendereckiego. 
Podczas pobytu Żeleńskiego w Paryżu powstały fragmenty jego opery Dziwożona, która niestety nie została ukończona. 
Był doktorem filozofii. 
Miał trzech synów: Stanisława, Tadeusza i Edwarda. Tadeusz odziedziczył talent po matce i wszedł do historii polskiej literatury pod pseudonimem Boy. 
 

dr Aneta Derkowska